Chống buôn lậu đường cát – Các ngành chức năng cần có biện pháp mạnh như thế nào ?
Đó là đa số các ý kiến được đưa ra tại Hội nghị bàn các giải pháp chống buôn lậu đường cát và tháo gỡ khó khăn cho ngành mía đường Việt Nam do Ban chỉ đạo quốc gia chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả (Ban chỉ đạo 389 quốc gia) tổ chức chiều ngày 30/10 tại TP. Hồ Chí Minh.
Ông Đặng Việt Anh, đại diện nhà máy đường Tuy Hòa (Phú Yên) đề nghị các cơ quan chức năng phải có giải pháp hiệu quả chống buôn lậu đường cát
Ông Nguyễn Văn Cẩn, Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan, Ủy viên Ban chỉ đạo 389 quốc gia chủ trì Hội nghị
Tại hội nghị, nhiều doanh nghiệp cho rằng ngành mía đường trong nước sẵn sàng hội nhập và không lo cạnh tranh khi vào ATIGA nhưng cần nhà nước hỗ trợ các giải pháp để hoạt động chống buôn lậu, hàng giả hiệu quả và cạnh tranh sòng phẳng với hàng ngoại trên sân nhà.
Ông Cao Anh Đương, Quyền Chủ tịch Hiệp hội mía đường Việt Nam (VSSA) cho biết: sản lượng đường năm 2019 ước đạt khoảng 1,2 triệu tấn tuy nhiên nhu cầu sử dụng đường trong nước là khoảng 1,8 triệu tấn.
ông Cao Anh Đương, quyền chủ tịch Hiệp hội mía đường Việt Nam
“Ước tính đường lậu từ Thái Lan về Việt Nam năm 2018 và 9 tháng 2019 thông qua các cửa khẩu Campuchia lên tới 800.000 tấn. Tình trạng nhập đường lậu kéo dài trong nhiều năm qua nhưng không có cách nào xử lý triệt để” – ông Đương cho biết thêm.
Mặc dù lượng đường nhập lậu vào nước ta với số lượng lớn như vậy nhưng theo báo cáo của Ban chỉ đạo 389 cho biết từ năm 2018 đến hết tháng 9 năm 2019, các lực lượng chức năng mới chỉ phát hiện thu giữ hơn 3.000 tấn đường vi phạm, trị giá trên 12,5 tỉ đồng.
Phát biểu tại hội nghị, ông Trương Văn Ba, Phó chánh văn phòng thường trực, Ban chỉ đạo 389 quốc gia nhận định: “Gian lận thương mại, đường lậu từ Thái Lan đã gây tổn thất cho ngành mía đường Việt Nam trong thời gian dài và nghiêm trọng. Hơn 2 năm vừa qua, việc gian lận thương mại, buôn lậu quy mô lớn đã khiến cho 1/3 các nhà máy đường Việt Nam đóng cửa, nhiều cánh đồng mía bỏ hoang vì thua lỗ”.
Theo Ban chỉ đạo 389, hiện giá đường Việt Nam cao hơn Thái Lan là do ngành mía đường trong nước đang phải đối diện với sự cạnh tranh bất bình đẳng dưới nhiều hình thức gian lận thương mại, trợ cấp, trợ giá, bảo hộ trá hình được tiến hành một cách tinh vi, có hệ thống trên quy mô lớn hàng thập kỷ nay.
Những năm gần đây, tổng diện tích mía nguyên liệu đã giảm 30-60% so với các năm trước. Việc thiếu mía nguyên liệu buộc các nhà máy duy trì sản xuất công suất thấp. Năng suất mía hiện nay của Việt Nam đang là 70 tấn/ha, trong khi đó, ở Thái Lan với điều kiện tốt hơn nhiều, thậm chí còn được nhà nước hỗ trợ chuyển đổi từ trồng lúa sang trồng mía nhưng họ cũng chỉ đạt được 72 – 75 tấn/ha.
Chi phí đầu tư trồng mía 70 triệu/ha nhưng thu được 30-40 triệu/ha khiến nông dân nợ ngân hàng rất nhiều, một số vùng thua lỗ nặng, nông dân phải bỏ ruộng vì càng trồng càng lỗ. Đã có 17/30 nhà máy đường thua lỗ, mất vốn chủ sở hữu.
Gian lận thương mại, đường lậu từ Thái Lan đã gây tổn thất cho ngành mía đường Việt Nam trong thời gian dài và nghiêm trọng. Hơn 2 năm qua việc gian lận thương mại, buôn lậu quy mô lớn đã khiến cho 1/3 các nhà máy đường Việt Nam đóng cửa, nhiều cánh đồng mía bỏ hoang vì thua lỗ.
Ông Đặng Việt Anh, đại diện nhà máy đường Tuy Hòa (Phú Yên) chia sẻ: Mặc dù sản lượng đường trong nước chưa đáp ứng được nhu cầu tiêu thụ trong nước nhưng giá đường lại rất rẻ, đây là hệ quả của việc nhập lậu đường với số lượng lớn khiến giá đường giảm mạnh. Đường lậu vào Việt Nam chủ yếu xuất phát từ Thái Lan, qua Campuchia vào các biên giới tỉnh Tây Nam Bộ rồi đưa vào thị trường tiêu thụ. Thủ đoạn mà các đối tượng buôn lậu và gian lận thương mại đường nhập lậu sử dụng phổ biến là thực hiện các hoạt động sản xuất, sang chiết, phối trộn, đóng gói sau công đoạn đóng bao mới đường lậu thành đường nội địa đem đi tiêu thụ. Ngoài ra, các đối tượng buôn lậu tham gia đấu giá đường từ những đợt thanh lý hàng buôn lậu, sau đó sử dụng hồ sơ đó quay vòng cả năm cho các lô đường nhập lậu khác. Các đối tượng này sẵn sàng đưa ra giá đấu thầu rất cao mà không ai có thể cạnh tranh được.
Ngoài ra các đối tượng buôn lậu còn đưa bao bì in trong nước sang đóng gói ở bên kia biên giới, như vậy đường lậu đã có nhãn mác Việt Nam và nếu không bị bắt quả tang thì rất khó chứng minh là đường lậu khi đã vào nội địa. Theo quy định hiện hành, một khi hàng qua hết biên giới có hóa đơn là hợp pháp. Hầu như các cơ quan chức năng hiện nay rơi vào hoàn cảnh “biết mà không làm gì được”.
Hiện nay, nước ta có 40 doanh nghiệp hoạt động kinh doanh, sản xuất đường (trong đó có 32 công ty sản xuất, 8 công ty thương mại); trong vụ sản xuất 2017-2018, cả nước có 37/41 nhà máy đường hoạt động (4 nhà máy Hiệp Hòa, Kiên Giang, Cà Mau và NIVL tạm ngừng hoạt động), sản lượng đường sản xuất được là 1.476.500 tấn; niên vụ 2018-2019 các nhà máy đường sản xuất được 1.173.933 tấn đường (số liệu của Hiệp hội Mía đường Việt Nam).
Đáng chú ý, theo lộ trình cam kết của Hiệp định Thương mại hàng hóa Asean (ATIGA), từ ngày 1/1/2020, mặt hàng đường từ các nước trong khối ASEAN vào Việt Nam sẽ được xóa bỏ hạn ngạch nhập khẩu, với thuế suất nhập khẩu chỉ 5%. Trong bối cảnh ngành mía đường đang chịu nhiều sức ép từ tình trạng gian lận thương mại, buôn lậu đường ngày càng gia tăng và khó kiểm soát, việc gia nhập và thực thi Hiệp định ATIGA sẽ càng tạo ra những áp lực rất lớn đối với ngành mía đường.
Quang Minh